Serhat Dayanıklıoğlu

(Orm. End. Yük. Müh.)

I-- SEKTÖRÜN DURUMU VE KAPASİTE ORANLARI :

Ülkemizde OCAK/2013 itibariyle 28 Yonga Levha tesisi (22’sifaal) ve 18 faal Lif Levha tesisi üretimlerini sürdürmektedir. Son yıllardaeklenen yeni kapasiteler doğrultusunda dünyada söz sahibi bir kapasite veüretim teknolojisine ulaşmıştır. Yıllık olarak 6 milyon m Yonga Levha, 5milyon m Lif Levha üretim kapasitemiz bulunmaktadır. Fiili yıllık üretimmiktarımız ise (Yonga+Lif Levha) 7,5 – 8 milyon m civarındadır.

    Lif levha sanayison yıllarda büyük bir gelişme göstererek üretim kapasitesi 2002-2011 döneminde%545 artarak 4,9 milyon m’e, yonga levha sanayi kapasitesi ise %142 artarak5,8 milyon m’e çıkmıştır. Her iki alt sanayi dalındaki üretim kapasitesiyıllar itibariyle aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Levha Sanayi Kurulu Üretim Kapasitesinin

Gelişimi (1985-2011)

Dünyanın en büyük Levha üreticisi Çin’dir.ABD ikinci Almanyave Türkiye üçüncü ve dördüncü sıradadır.Ülkemiz mevcut üretim rakamları iledünya levha sektörünün önemli bir üyesi olduğunu göstermektedir.

Sektörde ana girdiler odun ve tutkal olup, diğerlerini katkımaddeleri, yakıt ve enerji oluşturmaktadır. Tesislerimizin tamamında melaminkaplama hattı bulunmakta ve ürünlerinin büyük bir kısmını kapladıktan sonrapazarlamaktadırlar.Kuruluşlarımızın çoğunluğu TSE Kalite yeterlilik belgesi,TSE Uygunluk belgesi, İSO 9001,9002, İSO 14000 OHSAS18001 SA 8000 standartbelgelerini

almışlardır.

II- ODUN HAMMADDESİ VE LEVHA ÜRETİMİ:

Yonga ve Lif-Levha Sektöründe 2011 Yılı Hammadde KarşılanmaYolları

Orman Genel Müdürlüğü tarafından sektöre verilen:  (% 65)

•          OGMLif-yonga Odunu Üretimi

6.217.000 ster.

•          OGM YakacakOdun Üretimi (Lif-yonga sektörüne gelen)

1.500.000 ster.

•          OGM KabukluKağıtlık Odun Üretimi (Lif-yonga sektörüne gelen) ----- 1.000.000 ster.

•          OGM Dikiliİhalelerden (Lif-yonga sektörüne gelen)

2.000.000 ster.

•          Orman GenelMüdürlüğü dışında sektörün aldığı hammadde: (% 35)

•          EndüstriyelAtık Talaş

1.500.000 ster.

•          KavakOdunu+Tapulu Kesimlerden sektöre gelen odun

1.200.000 ster.

•          İthalat yoluile gelen yuvarlak odun+yonga(chips)

4.000.000 ster.

Levha Sanayisinde kullanılan Odun hammaddesinin KaynaklaraDağılımı, 2011 

1980-1999 döneminde sanayide kullanılan lif-yonga odunuüretiminin, toplam endüstriyel odun üretimindeki payı %14 (1 milyon m3 )seviyesinde iken, 2011 yılı sonunda bu pay %34’e (4,7 milyon m3) ulaşmıştır.Lif ve yonga levha sanayindeki güçlü talep artışının devam etmekte olması ormanlarımızın(bilhassa genç meşçerelerin) bakımı için önemli avantaj sağlamaktadır.

III- TÜRKİYE ORMANLARI:

Türkiye de Ormanların Ağaç Türleri Dağılımı (ha)

AĞAÇ TÜRLERİ YÖNÜYLE (ha)

• 1- Meşe Türleri:        6,400,000ha

• 2- Kızılçam:  5,400,000ha

• 3- Karaçam:  4,200,000ha

• 4- Kayın:      1,700,000ha

• 5- Sarıçam:   1,200,000ha

• 6- Göknar:    600,000ha

• 7- Ardıç:       500,000ha

• 8- Sedir:          400,000 ha

• 9- Ladin:         300,000 ha

• 10- Diğerleri:               500,000 ha

Toplam:           21,200,000ha

IV- YONGA VE LİF LEVHA SEKTÖRÜNDE İTHALAT VE İHRACAT

2000-2010 yılları arasında değer bazında toplam levhaihracatımız, 2009 yılındaki düşüş (2008’e gör e%7 gerileme) dışında sürekli birartış grafiği sergilemiştir. Söz konusu 11 yıla yaklaşık 28 kat artan sektörünihracatı 2010 yılında 319 milyon dolara ulaşmıştır.

V- SEKTÖRÜN SORULARI, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ :

Sektörümüzün en büyük problemi ana hammaddemiz odunteminindeki sıkıntılardır. Lif ve yonga levha sanayinin toplam hammaddetüketimi fiili olarak çalışan kapasitenin ihtiyacı 13 milyon m3 (18.500.000ster/yıl) dir.

Çalışmayan tesislerimizle birlikte Kurulu kapasitemizintoplam hammadde ihtiyacı ise 18 milyon m3 = 24.000.000 ster/yıl = 12.000.000ton/yıl dır.

Bu ihtiyacımıızn % 65’ine yakını doğrudan veya dolaylıolarak ülke ormanlarımızdan sağlanmaktadır. Geriye kalan hammadde ihtiyacıithalat ve özel sektör tarafından (kavak alanları ve tapulu kesim v.s)sağlanmaktadır. İnce ve düşük değerdeki endüstriyel odun talebi giderek artanbu alt sanayi dalı ormanların bakımı ve Orman Genel Müdürlüğü satışlarıaçısından son derece önemlidir.

Ülkemizde odun fiyatları Avrupa’ya göre 2 kat,Amerika-Rusya-Ukrayna’ya göre 3-4 kat daha pahalıdır.Odunu pahalı alarak üretimyapan sektörümüz ihtiyacının % 35’lik kısmını ithal ederek çalışmaktadır.Dünyada sektörümüzün rekabet şansını artırabilmemiz için ülkemizdeki odunfiyatlarını aşağıya çekecek tedbirlerin alınması gerekmektedir.

5a) YASALAR YÖNÜ İLE TESBİTLER VE ÖNERİLER

1-         Ülkemizde21,2 milyon ha ormanlık alan mevcut olup; bunun %50 si verimsiz orman durumundadır.Geçmiş yıllarda olduğu gibi verimsiz ormanlarda verimliliği arttıracakrehabilitasyon ve ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmelidir.

2-         Ormankanunun 40. maddesi gereği üretim işlerinde öncelik orman köylüleri ilekooperatiflerine yaptırılma zorunluluğundan vazgeçilmelidir.AKTİF ÇALIŞACAKORMAN İŞÇİSİ SAYISI YILDAN YILA AZALMAKTADIR.

3-         Ormanürünleri satışlarında alınan vergilerin fazlalığı

• KDV            :           %18

• DELLALİYE          :           %1

• KARAR PULU       :           %04.95

• FONLAR     :           %2

                        (TahsisliSatışlarda)

            :           %3

                        (İhaleliSatışlarda)

4-         DİKİLİSATIŞLARDAKİ AKSAKLIKLAR

5-         İDARESÜRELERİNDEKİ PLANLAMA ÖNERİLERİ

• Kızılçama yönelik önerilerde ülkemizde 5.400.000 hektarınüzerinde kızılçam ormanı mevcut olup buralarda bonitet sınıflarının yeniden değerlendirilerek bir kısım iyi  bonitetli ormanlarda sektörün ihtiyacınacevap verebilecek 25 veya 30 yıllık idare müddeti planlamasıyapılabilir.500.000 ha lık potansiyel tespit edilecek bir alanda araştırmaenstitülerinin yapmış olduğu sonuçlara göre hektarda 15 m3 yıllık cari artımınelde edildiği tespit edilmiştir. Buda 7.5 milyon m3 üretim artışı demektir.

6-         Bununyanında yine hızlı yetişen türlerden olan Sahil çamı üzerinde de özeliklemarmaranın bir bölümü ve Batı Karadeniz bölgelerinde etüd çalışması yapıp butürü de sektörün ihtiyacı için kullandırılması mümkündür.

7-         YenilenebilirEnerji kanunu kapsamında yapılması düşünülen Biyokütleye en fazla teşviğinverilmesi sektör olarak var olan darboğazımızı daha da açmaza sokacaktır.

8-         Özelormancılığın gelişimini sağlayacak mevzuattaki olumsuzluklar giderilmelidir.

Özel sektör tarafından yapılacakEndüstriyel plantasyonlardavergi kolaylığı sağlıyacak tedbirler alınmalıdır.

9-         30 Nolumodel şartnamenin 10 .ncu maddesinin ikinci paragrafında belirtilen malıntesliminden 10 gün sonra idarenin hiçbir sorumluluğunun olmayacağınınbelirtilmesi değişik usülsüzliklere neden olmaktadır.10 günlük süre kaldırılıpbunun orman yollarının durumu ve mevsim şartlarına göre makul bir süre şeklindedeğişiklik

yapılmalıdır.

• Tahsisli satışlarda da vade sürelerinin ihaleli satışlardaolduğu gibi 6 Ay değil, 9 ay olarak uygulama

yapılmalıdır.

5B)) UYGULAMALAR

YÖNÜ İLE TESBİTLER VE ÖNERİLER

• Odun standartlarının iç içe girmesi

• Sektör için ihtiyaç olan ve satın alınan odunlarıncinsleri

• A-  Yakacak odun

• B-   Lif yonga odunu

• C-   Kabuklukağıtlık odun

• Yukarıda belirtilen üç cins odunun çap grupları olarak herbiri birbirinin içine girmekte olup bu durum gerek uygulayıcılar açısındangerekse alıcılar açısından sıkıntılar çıkarmaktadır. Bu nedenle sterli ormanürünlerinin standardı değiştirilerek (ENDÜSTRİYEL STERLİ ORMAN ÜRÜNÜ ) adıylateke düşürülmelidir.

• Orman yolları standartlarının günün nakliyat koşullarınauygun hale getirilmesi ve yolların TIR ile nakliyata uygun hale getirilmetedbirlerinin alınması.

• Normal tahsisli satışların dışında dikili tahsisişlemlerinin de devreye

sokulması

•Sektör ihtiyacı için ihaleye konu edilen odun ihalelerinegelişigüzel şahısların iştiraklerinin önlenmesi amacıyla yeterlilik belgesiaranması

• Orman işletmelerindeki makine parkı her işletmenin biryıllık sürede kesintisiz hizmetlerini görecek şekilde

olmalıdır.

VI- SONUÇ

Yonga-Lif Levha sanayi yoğun olarak mobilya, ormanişletmeleri, tutkal ve kimyasal madde üretim sektörü, kereste fabrikaları vemarangozlar, kağıt sektörü, inşaat sektörü, dekorasyon, odun tüccarları, petrolürünleri satıcıları, otomotiv sektörü, enerji sektörü, profil üreticileri,orman-köy kooperatifleri gibi değişik sektörlerle iç içe geçmişdurumdadır.Ağacın ormandan kesilip fabrikalara ulaşmasına, fabrikalardan yarımamul halden ürün oluncaya kadar geçen zincir şeklinde bir üretim ve istihdamağı bulunmaktadır.İhracat şansımızı artırmak ve rekabet gücümüzü korumak içinsektörümüz desteklenmeli ve sektörün önünü açan projeler geliştirilmelidir.