ABD’de Orman Yönetimi ve Sertifikalandırma Sistemleri
24-10-2011
Dünyanın ilk orman yönetimi onaylama şemasına sahip olanABD’de Orman Yönetimi ve Sertifikalandırma Sistemlerine Öncülük yapmaktadır.
UZUN BİR GEÇMİŞE DAYALI ORMAN YÖNETİM SİSTEMİOrman yönetiminde uzun bir geçmişe dayanan bir özel sektöre sahip olan Amerika Birleşik Devletleri, gönüllü orman onaylama şemalarının gelişiminde hem öncülük hem de liderlik yapmaktadır. Bu çerçevede, 60 yıl önce çıkartılan Amerikan Ağaç Çiftlik Sistemi (ATFS)'nin dünyanın ilk orman yönetimi onaylama şeması konumundadır. Bu ve Amerika Birleşik Devletlerinde yürürlükte bulunan diğer sistemler, tüm ABD'de ve daha sonra da Kanada'da doğru ormancılık uygulamalarını tanıtmaya yönelik olarak 1996 yılında başlatılan bir program olan Sürdürülebilir Ormancılık Girişimi (SFI) ve Orman Koruma Konseyi (FSC). Hem SFI hem de ATFS, Orman Sertifikalandırma Onayı Programı (PEFC) tarafından kabul edilmiştir. 204 milyon hektarlık toplam Amerikan ormanlık arazisinin yaklaşık 50 milyon hektarı (%25'i) 2008 ortalarında onaylanmıştır. Bu öncü çabalara rağmen, ABD'nin Sertağaç üreten bölgelerinde orman onayı uygulaması, orman sahipliğinin oldukça bölünmüş olması nedeniyle yavaş gelişmektedir.
ORMAN ONAYININ BİLEŞENLERİ
Orman onayı, bir dizi kural çerçevesinde genellikle dört bölümden oluşmaktadır: Bunlar; orman yönetim standartları (orman yöneticisinin gerçekleştirmesi gereken ve sertifikaların verilmesinde incelenen koşulları kapsayan belgeler), Onaylama (standartların yerine getirilip getirilmediğini inceleyen bir süreç), Akreditasyon (sertifika veren kuruluşların, bağımsız ve profesyonel olarak yetkin olduğunu kanıtlayan bir mekanizma) ve orman yönetiminin kalitesine ilişkin iddialar öne süren organizasyonlar için bir dizi kuralı hayata geçiren prosedürler dahil, dava kontrol mekanizmasıdır.
ORMAN SERTİFİKALANDIRMA SİSTEMLERİ
Amerika birleşik Devletlerinde esas olarak üç çeşit orman sertifikalandırma sistemi bulunmaktadır.
1- FSC, toplam 10 milyon hektarlık orman alanı ile, yaklaşık 100 orman yönetimi sertifikası vermiştir. Bu nedenle, sertifika başına onaylanan ortalama alan yaklaşık 100,000 hektar gibi yüksek bir rakamdır. Onaylanan alanların yaklaşık %60'ı, geniş kamuya ait orman arazileridir. Geri kalan arazilerin çoğu ise büyük özel arazilerdir. Bu alanların bazıları, FSC onaylı Sertağaç tedarik edebilmektedir (örn. Pennsylvania orman arazileri, Forestland Group), ancak genel Sertağaç tedarikinde bu oran çok küçük kalmaktadır. ABD'deki FSC bölgesel standartları, endüstri dışı orman sahipleri tarafından çok iyi adapte edilmemiştir.
2-Amerikan Ağaç Çiftlik Sistemi (ATFS) 90,000 katılımcı arasında ABD'de yaklaşık 10 milyon hektar alanı onaylamıştır ve daha küçük arazi sahiplerine yönelik çalışmalara başlamıştır. Ancak, ATFS programına ilişkin farkındalık, ABD'nin Sertağaç üreten bölgelerinde oldukça düşüktür.
3-Sürdürülebilir Ormancılık Girişimi, ABD'de yaklaşık 30 milyon hektar orman alanını onaylamış ve sertifikalandırmıştır ve özellikle geniş orman alanlarının onaylanmasıyla ilgilenmektedir. Onaylanan alanlar neredeyse tamamen endüstriyel orman alanları selüloz, kağıt, panel ürünleri ve yumuşak ağaç kereste endüstrilerine hammadde sağlayan geniş endüstriyel orman alanlarından oluşmaktadır.
KÜÇÜK ORMAN SAHİPLERİNİN DURUMU
Hem ABD'de hem de dünyanın diğer bölgelerinde artık küçük orman sahipleri için "grup sertifikalandırması" süreçlerini geliştirme ve uygulama çabaları sürmektedir. Ancak ATFS ve FSC tarafından yönetilen bu çabalar henüz başlangıç aşamalarındadır. ABD'deki küçük orman sahiplerinin sadece az bir bölümü bu programlar kapsamına alınabilmiştir. Bu yaklaşımın bazı pürüzlerini gidermek için önemli ölçüde zaman ve kaynak ayrılması gerekmektedir. Önemli bir güçlük de, Amerikan sert ağaçlarının etiketlenmesini kolaylaştırmak için onaylı materyalin sağlanması amacıyla, küçük orman sahiplerini desteklemektir. Sertağaç orman alanları sahipleri arasında orman sertifikalandırma konusunda farkındalık yaratmak tüm programların karşılaştığı en büyük güçlüktür. Son anketlere göre, orman onaylama / sertifikalandırma sistemleri (ATFS, FSC ve SFI dahil), ABD aile orman işlemleri sahipleri arasında çok düşük bir farkındalık oranına sahiptir [5]. Küçük ormancılık işletmesi sahiplerini grup onayı için birlikte çalışmaya teşvik etmek de güçtür, bu konuda işbirliği hemen hemen hiç yok gibidir. Başka bir sorun da, kereste üretimini ormancılığın ana amacı olarak görmeyen ve ancak her nesilde bir kesim yapan arazi sahiplerinin sertifika almak konusunda teşvik edilmesidir. Ulusal Orman Alanları Sahipleri Anketi'nin sonuçları, orman alanına sahip ailelerin ancak %30'unun kereste üretimi ormancılığın önemli bir kolu olarak gördüklerini göstermektedir. FSC onayına ilişkin bir güçlük de, bölgesel sertifikalandırma standartlarının daha geniş işletmeler için olması ve endüstriyel olmayan orman sahiplerine iyi adapte edilememesidir. FSC-US tarafından yapılan bir araştırmaya göre "mevcut bölgesel standartlar, orman sahibi aileler veya yöneticiler açısından pek uygulanabilir değildir". Standartlar da küçük işletmelerde güçlükle uygulanma ve denetlenmektedir." [7] Çalışma, bugüne kadar sadece 100 bireysel orman parselinden azını kapsayan küçük grupların, FSC tarafından onaylandığını göstermektedir. "Sertifika alma masrafları hala pek çok katılımcı tarafından yüksek bulunmaktadır". Bu durum, ABD'de grup sertifikalarına gösterilen yüksek talep ile de ortaya çıkmaktadır. Pek çok grup sertifikasının, sadece FSC sistemine katılmak üzere bireysel aile ormanlarından destek almak amacıyla tercih edildiği görülmektedir."
İZLENEBİLİRLİK
Orman mülkiyetlerinin bölünmüş olması da odunların çıkış noktasının izlenmesini güçleştirmektedir. Bir Amerikan Sertağaç ihracat şirketinin olağan kaynak bulma uygulamasını göstermek için Pennsylvania'da geniş bir kereste fabrikasını vaka çalışması olarak kullanarak, Amerikan Sertağaç sektörünün izlenebilirlik problemlerine yönelik bir araştırma yapılmıştır.[8] Fabrika ormanın sahibi değildir ya da ormanı kontrol etmemektedir. Bu pek çok ABD Sertağaç fabrikası için de geçerli bir yorumdur. Fabrika 25-100 millik bir alandaki en az 800 küçük özel orman sahiplerinden doğrudan hammadde almaktadır. Kendi üretimini artırmak için, fabrika ayrıca başka 40 küçük kereste fabrikasından da kesilmiş kereste almakta ve bu küçük fabrikaları da eyaletteki 500,000 özel orman sahibinden en az 1,000'inden ağaç almaktadır. Buna göre, her yıl bu tek kereste fabrikası yaklaşık 1800 orman sahibinden gelen keresteleri satın almaktadır. İzleyen yılda, tedarikler farklı 1800 orman sahibinden gelecektir. Kereste fabrikası ayrıca, alıcı tarafından tanımlanamayacak bir veya birden fazla ormandan bağımsız kesim müteahhitleri veya taşıyıcılar tarafından bir kereste fabrikasının kapısına getirilen bazı "kapı odunu" kütükleri de almaktadır. Kütükler sertifikalı olsa bile, sertifikalı ve sertifikasız materyallerin farklı zamanlarda partilerine göre veya fiziksel istifleme ile ayrılmasını sağlayacak şekilde fabrika operasyonlarını değiştirmek teknik olarak güç ve son derece masraflıdır. Fabrika ve boyutlandırma tesisi üretim akışı, sadece yeşil (kurutma öncesi) kereste sınıflandırma hattına 104 kombinasyonu içermektedir. Üretim türler, sınıf, uzunluk, genişlik ve kalınlığa göre, bir toplu kaliteye ulaşılana kadar ayrıştırma yapılmasını gerektirmektedir. Bu toplu kalite, farklı kütükleri kullanan çeşitli vardiyalarda yavaş yavaş biriktirilmektedir. Fırınlamadan sonra degrade olmuş materyalin ayıklanmasını gerektiren kuru sınıflandırma hattı üzerinde de ek bir ayrıştırma yapılmaktadır. Sertifikalı kütüklerin çok yaygın olmaması nedeniyle, bu kereste fabrikası ancak çifte stok, çifte üretim ve tesisler ile sertifika alabilir. Orman ürünlerinin onaylanmasının ve izlenmesinin daha kolay olduğu durumlar da vardır. Örneğin, büyük hacimli kereste hammaddeleri, tek bir kişiye ait arazilerden elde ediliyorsa ve üretim nispeten basit ürünler ile kısıtlı ise onay ve izleme daha kolay olacaktır. Bu şekilde ölçek ekonomisi ve basit ticaret zincirlerinden faydalanabilen Amerikan Sertağaç tedarikçileri FSC sertifikası almışlardır ve şu anda en iyi fiyatlarla kısıtlı türde onaylı ürünler tedarik etmektedirler. Ancak, bunlar yine de istisnai durumlardır. Amerikan Sertağaç sektöründe onay almanın yaygınlaşmasını önleyen en önemli faktörün, ormanların sürdürülebilir yönetimine anlamlı bir katkıda bulunmuş olması da çok ilginçtir. Küçük ve endüstriyel olmayan orman sahiplerinin sayıca çok olması, ABD kırsal toplulukları ve ormanlar arasında güçlü bir bağ olduğu anlamını taşımaktadır. Tüm hayatları boyunca ormanda yaşayıp çalışan pek çok Amerikan vatandaşı, orman yönetimi konusunda derin bir anlayış edinmiştir.