Bu sektördeki gelişme şüphesiz sadece üretim araçlarındaki teknolojik yeniliklerden kaynaklanmıyor, orman ürünleri ve yüzey sektöründe ortaya çıkan ve klasik ahşaptan mamül mobilyadan panel üretimi ve devamında desenli panel üretimiyle mobilya büyüyen insan popülasyonunun ihtiyaçlarını seri olarak karşılayabilecek Lojistikten paketleme ve nakliyeye kadar hızlı üretimle yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Malzeme, Makine, ara hammaddeler birbirini tamamlayan ve takip edensüreçlerde ürünü gerçekleştiren önemli süreçleri de birlikte gerçekleştirdi.

 İnsanoğlunun yaşadığı her yer ve mekanda mobilya vardır, bölge, kültür, çağ ve geleneksel tüm yapılar da dahil olmak üzere tarihsel süreçte mobilya ve onu yapan ustalar var olmuştur, ilkel masalardan oturak, sandalye, kanepe, koltuk, kapı, pencere, mutfak, kimi zaman ahşap evler, hemen hepsi marangoz veya mobilyacının elinden çıkan nesnelerdir. Dünyada hemen her ülkede sıradan bir atölyeden fabrikaya kadar sokak aralarına dek yayılmış çok az üretim kolu vardır. Çünkü onlar yaşamda her an ihtiyaç duyacağımız malzemeleri bizlere üretirler. Dünyanın hemen her yerinde bu gerçeklik yaşanır , Ancak günümüzde yeni ürün ve üretim malzemelerinin, buna koşut makineleşme ile birlikte  ustalık yerini eğitimli mühendis ve tasarımcılara o tasarımları gerçekleştirecek makineleşmeye bırakmıştır, gelişmekte olan ülkelerde hem geleneksel üretim hem de büyük ölçekli üretim sürerken, gelişmiş sanayi ve bilgi toplumlarında küçük ölçekli işletmeler yerini devasa kapasitede üretim yapan endüstri 4.0 gibi akıllı makinelere robotlara  bırakmıştır. Bu süreç son 3-4 yılda özellikle Avrupa ve başta Çin olmak üzere bu üretimin yoğunlaştığı ülkelerde yeni bir sürece girmiştir.

             Yüzyıllardır emek yoğun bir sektör olan Mobilya imalatı gelişmekte olan ülkelerde istihdama  ve işgücüne de büyük alan açan, ülke ekonomilerine ve  sosyal hayata bu haliyle de katkı sunan önemli bir sektördür.

 Günümüzde pek çok sektör  dönüştüğü yada ortadan kalktığı halde mobilya  insan var oldukça var olacak önemli bir üretim alanıdır. Klasikten moderne, minimalizmden yarının gelişecek  farklı ekollerine kadar kendini çağa uygun dönüştüren mühendislikten mimarlığa tasarımdan tekstile ve pek çok disiplini de içinde barındırıp bir arada varolan çok önemli bir üretim koludur. Bu haliyle bakıldığında ana ve ara sektörleriyle devasa bir dünyanın yüzeydeki adıdır mobilya.

             Koltuk kanepe gibi yumuşak guruba girdiğinizde içinde tekstil kumaş, sünger, yay, ahşap iskelet , mekanizma, amortisörler, otomatik ve kumandalı sistemler, vernik, boya, tutkal, iplik, metal ayaklar, ve sayılabilecek her biri kendi başına ara bir üretim alanı olan onlarca ürün ve malzeme çeşidinin bileşkesini görürüz. Bunun istihdam, üretim, satış paydaşları ve Pazar hareketleri ile bu üretimden beslenen insan sayısını düşünürsek bir tek ürünün dahi üretim sürecinde yarattığı katma değeri ve kendisi ile birlikte sürüklediği popülasyonu görebiliriz.

 Türk mobilya sektörü bu süreçleri yaşayarak bugün ihtiyacı olan teknoloji ve insan işgücünü gerşekleştirmiş bölgenin en önemli üretim havzalarından biridir. Özellikle 1980’lerden bu yana yaptığı teknolojik yatırımlar makine karkıyla önemli bir yatırım gerçekleştirmiştir. Dünyadaki makine teknoloji, desen üretimi, yan sanayisi  yetişmiş insanı, tasarım ekibi ve  AR-GE ‘siyle uluslararası Pazar rekabetinde önemli aktörlere sahiptir.  2000’li yıllara kadar iç pazara dönük çalışan sektör bugün dünyanın hemen her yerine birmiş ürün ihraç eden bir ülke konumundadır. 2019 yılı itibarıyla 10 milyarı aşkın bir kapasiteye sahip Türkiye 3.4 milyar dolarlık bir ihracat kapasitesine sahiptir. 2023 yılı için 10 milyar ihracat hedefi olan ülkemizin bu sektörde edindiği tecrübeleriyle bu hedefi pandemiye rağmen zorladığı görülmektedir. Tüm dünyada  2020 yılının Covid 19 etkilerini yaşadığı ve yılın 1. Ve 2. Çeyreğinde ihracatın neredeyse durma noktasına gelmesine rağmen son 5-6 aylık hareketiyle gerek iç pazarda gerekse de ihracatta hedeflerini tutturan ce cari açık vermeyen ender sektörlerden biri olmuştur.

 Mobilya sektörü  tüm ürün seğmentlerinde ithalatın ihracat karşısında sürekli gerilediği ve son 5 yılda ihracat fazlasıyla bu başarısını sürdürdüğü görülmektedir. Mobilya sektörü, işyeri sayısı ve yarattığı istihdam ile önemli bir sektör olmasına karşın ihracatımız içindeki payı yeterli düzeyde değildir.  Öyleki kg fiyatı batı ülkelerinde  8 – 10 dolar arasındayken Türk menşeyli ürünler 3-4 dolar arasıdır.  İhracatımız miktar olarak artarken birim katma değeri  bazı ürün gamlarında Çin fiyatlarının dahi altında kalabilmektedir. Sektörün toplam ihracat içindeki payı 2017’de %2,18 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin mobilya ihracatı 2001 yılında 192 milyon dolar olarak gerçekleşirken, 2019 yılında önemli oranda artarak 3 milyar 415 milyon dolara ulaşmıştır.   Sektörünün gelişmesi mobilya ihracatının gelişmesine bağlıdır. 2019 yılında mobilya ihracatı geçen seneye göre %27,1 oranında artış kaydetmiştir.

Mobilya ihraç ettiğimiz   önemli pazarlar ise Almanya, Libya, Suudi Arabistan, ABD, Fransa, İngiltere ve İsrail’dir. 2019 yılı içerisinde ihracatın istenilen düzeylere ulaşamamasında komşu ve çevre ülkelerde yaşanan siyasi sorunlar kadar modern ve tasarım odaklı üretimin yeterince kullanılmayışı da önemli bir etkendir. Finansman sorunları, özellikle orta ve küçük ölçekli firmaların dış pazarlar konusunda bilgi eksikliği ise ihracatta karşılaşılan diğer önemli problemlerdir.

Ülkelere Göre Mobilya İhracatımız (Değer: milyon dolar)

Toplamda 194 milyar dolarlık dünya mobilya ihracat pazarının en büyük aktörü Çin 64,5 milyar dolarla ilk sırada gelirken hemen ardından sırasıyla Almanya, Polonya, İtalya, ve son yıllarda çok hızlı gelişen Vietnam  paylaşmakta, Türkiye 3.055 milyar dolarla 11. Sırada yer almakta ve dünya mobilya ihracat pazarında %1,6’lık bir paya sahip bulunmaktadır.

2020 yılında pandemiden de kaynaklanan koşullar  ve konut sektöründe uygulanan çok düşük banka faizleri nedeniyle önemli bir talep patlaması yaşanmış   iç Pazar talebi çok artmış ve sektör bu talebi gerçekleştirmek için olağanüstü bir çalışma temposu sergilemiştir. Sektörde ana hammadde girdilerinin önemli bir kısmının ithalata bağlı olması nedeniyle girdi maliyetlerinde tedarik ve önemli maliyet artışları gerçekleşmiştir.

Nesip Uzun-Ocak 2021/ Kıbrıs MOSAD Dergisi