Boya, uygulandığı yüzeyleri güzelleştiren ve yüzeyler üzerine koruyucu bir tabaka meydana getiren bir malzemedir. Boyalar, gerçekte nitelikleri birbirinden çok farklı birçok kimyasal maddenin karışımıdırlar. Boyada bulunan kimyasal maddeler; bağlayıcı, pigment ve dolgu maddeleri, çözücü, katkı maddeleri olmak üzere başlıca dört ana grupta toplanır. Mobilya endüstrisinde üst yüzey işlemleri, işçilik anlamında oldukça yüksek maliyetler oluşturmaktadır. Özellikle boyama işlemlerinde ya da daha sonra meydana gelen kusurlar ciddi maliyetlere neden olmaktadır. Bu nedenle boya kusurlarını iyi tespit etmek ve engellemek olası ek maliyetlerin önlenmesi açısından çok önemlidir.

1. Giriş

Süreç, bir başlangıcı ve sonu olan, bir ürün ya da hizmetle sonuçlanan, tekrar edilebilir, belirli bir amaca yönelik sıralı olaydır dizisidir. Her organizasyon, amaçlarına ulaşabilmek için belirli sayıda süreci içermektedir örneğin bir satın alma süreci iç talep olup, teklif alma, sipariş, giriş kontrol ve depo girişi aşamalarından oluşmaktadır. Organizasyonlar belli durumlarda ne yapılması gerektiğini belirlemek için prosedür ler hazırlar. Prosedürler grupların amaca yönelik aktiviteleri belirledikleri için, süreçleri temsil ederler. Süreçler; temel, yardımcı ve yönetim olarak üç ana başlıkta incelenmektedir. Temel süreçler genelde yönetim ve organizasyon süreçleri olarak ele alınabilirken yardımcı süreçler stratejik planlama süreci ve yönetimsel süreçler de çalışanlarla alakalı konular, bilgi ve belge hazırlama, eğitimin planlanması olarak ele alınabilir. İyi tasarlanmış, kurgulanmış bir iş süreci tüm paydaşların ihtiyaçlarına yanıt verebilecek nitelikte olmalıdır (1).

Şekil 1: Süreçler Arasındaki İlişki (2)

İyi bir süreç (ler) müşteri odaklı, girdiye değer katan, süreçte görev alan kişilerce anlaşılır ve sürekli iyileşmeye açık olmalıdır. Ayrıca süreçler, ölçülebilir, tanımlanabilir ve yenilenebilir olmalıdır (3).

Mobilya üretimi birçok iş süreçlerinden meydana gelmektedir. Mobilya endüstrisinde lake (boya) boya uygulama işlemleri oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Lake boyama genellikle MDF (medium density fiberboard-orta yoğunluklu liflevha) plakalar üzerine uygulanmaktadır. Mobilya endüstrisinde piyasada değişik kalitelerde MDF, lake astar ve boya bulmak mümkündür. Şekil 2de genel olarak lake uygulamalı mobilya üretimi iş süreçleri verilmiştir.

Şekil 2 Lake boyalı mobilya üretimde iş süreçleri

Lake uygulanmış mobilya üretiminde en önemli iş süreçlerinden birisi hiç kuskusuz üst yüzey uygulamalarıdır. Üretim esnasında da lake boyanın uygulandığı yerler kimi zaman modern hatlar kimi zamanda basit uygulama odaları şeklindedir. Bu koşullara birde uygun olmayan ortam koşulları eklenince mobilya üretiminde sürdürülebilir kalite standartlarını yakalamak oldukça zor bir hale gelmektedir.

Üretilip ihraç edilen ya da iç piyasaya sunulan birçok lake uygulanmış mobilyada boya kusurları, özellikle de kenar çatlakları nedeniyle iade alınmak durumunda kalınmaktadır. Uzak ülkelere ihraç edilen mobilyalar nakliye probleminden dolayı daha büyük sorunlar ve daha büyük maliyetlere neden olmaktadır. Çünkü kusurlu mobilyaların işletmeye geri getirilmesi, yenisinin üretilmesinden daha maliyetli bir hal almaktadır. Bu yüzden bu kusurların en baştan belirlenmesi ve önlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, gerek lake uygulama işlemleri sırasında gerekse de işlemler sonunda meydana gelen kusurlar ve bunların önlenmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

2. Mobilya Üretiminde Görülen Boya Kusurları

Mobilya üst yüzey işlemleri uygulama esnasında ya da sonrasında bazı üst yüzey kusurları görülmekte olup kusurlar önemli ölçüde malzeme ve işçilik kayıplarına dolayısıyla da maddi kayıplara sebep olmaktadır. Boya kusurlarına ilişkin sebep-sonuç diyagramı Şekil 3de gösterilmiştir.

Şekil 3 Boya kusurlarının sebep-sonuç diyagramında gösterimi

2.1 Depolama Sırasında Ortaya Çıkan Kusurlar

Ambalajı içerisinde depoda bekletilen boya/vernikte bazı kusurlar oluşabilmektedir. Bunlardan en sık rastlanılan ve önemlilerini jelleşme, çökme ve kabuk oluşumu olarak sıralayabiliriz.

2.1.1 Jelleşme İle Ortaya Çıkan Kusurlar: Boya/vernikte az akışkan ve peltemsi bir yapı oluşmasıdır. Uygun olmayan depolama koşullarında uzun süreli bekletmeler, üretiminde hatalı çözücü kullanımı, karışım oranlarının uygunsuzluğu, koruması yetersiz ambalajlama, son kullanma tarihinin geçmesi gibi nedenlerle olabilmektedir.

2.1.2 Çökmenin Neden Olduğu Kusurlar: Boya/vernik bileşimindeki pigment yada dolgu maddelerinin dibe çökerek ambalajının tabanında çökelti oluşturmasıdır. Depoda uzun süreli bekletmeler, viskozitenin çok yükselmiş olması, yüksek yoğunluklu kimyasalların kullanılması buna neden olmaktadır.

2.1.3 Kabuk Oluşumu: Boya/vernik sıvısının yüzeyinde kuruma ve kabuk şeklinde tabaka oluşmasıdır. Üretiminde, yetersiz kabuk önleyici veya çok fazla yüzey kurutucu kullanılması, ambalajda bekleme sırasında çözücü kaçağı olması ve çözücünün miktar olarak azalması, oksidasyonla kuruma özelliğinde olan az miktardaki boya/verniğin büyük ambalajda depolanmasıdır (4).

2.2 Yaş Boya Kusurları

2.2.1 Viskoziteye Bağlı Kusurlar : Yaş boya vizkozitesi, boya uygulamasında boya tabancasından çıkan zerreciklerin yüzeye yayılması ve istenilen kalınlıkta boya tabakası oluşturulması açısından çok önemlidir. Ayrıca boyanın yüzeyi örtme değeri de uygun vizkozite değeri ile sağlanabilir.

Çizelge1de viskozite değişmesi neden ve düzeltici işlemlere ait öneriler gösterilmektedir (5).

Çizelge 1 Viskozitenin değişmesinin nedenleri ve çözüm önerileri.TanımMuhtemel nedenlerÖnleyici MetotlarDüzeltici EtkinlikYüksek viskoziteYanlış ölçüm, İnsan hatası, ham maddelerin yanlış dozajlanması yada yanlış hammadde kullanımıÖlçüm kaplarının kalibrasyonu yapılmalı, ölçümden önce boya iyice karıştırılmalı, sıcaklık kontrolü yapılmalı, personel eğitilmeli, ölçüm cihazları ve ayarları kontrol edilmelidir.Boya uygun solvent ile inceltilmeli, daha fazla solvent girilmeli, ham maddenin dozajı düzeltilmelidir.Düşük viskoziteYüksek viskoziteli boya ilave edilebilir.Depolama sırasında viskozite artışıSolvent buharlaşması, boyanın tiksotropik davranışı, yüksek sıcaklıkta depolamaBoyanın ambalajı kapalı tutulmalı, ölçümden önce boya iyice karıştırılmalıdır.Solvent ilavesi yapılabilir, depolama koşulları düzeltilmelidir.2.2.2 Elektrik Direncine Bağlı Oluşan Kusurlar : Boya karışımında elektrik direnci olması, boyanın yüzeye tutunmasında olumsuz etki yapmaktadır (5).

2.2.3 Çökmenin Neden Olduğu Kusurlar: Boya yada vernik bileşiminde pigmentler ve dolgu maddeleri ambalaj dibine çökerek çökelti oluşturur. Bu durum boya yada vernik formülünde değişiklik yaratacağından boya kusurlarına nede olmaktadır. Bu kusur boya yada verniğin depoda uzun süre bekletilmesi gibi nedenlerle meydana gelir.

2.3.4 Katı Maddenin Oluşturduğu Kusurlar: Boya yada vernik içerisinde kullanılan kimyasalların katı madde oranlarının formül değerinden düşük yada yüksek olması boya uygulanmış yüzeylerde boya kusurlarına neden olmaktadır.2.3.5 Yoğunluğa Bağlı Oluşan Kusurlar: Boya ya da vernik karışımının yoğunluğunun düşük ya da yüksek olması, örtme zayıflığı ve diğer birçok kusura neden olmaktadır. Çizelge 2de yoğunluk farkının nedenleri ve önleyici tedbirler verilmiştir (5).

Çizelge 2Boya veya vernik karışımının yoğunluk farklılığının nedenleri ve önleyici düzenleyici metotlar.

TanımMuhtemel NedenlerÖnleyici MetotlarDüzeltici EtkinlikYoğunluk çok düşükDisperse edilen pigment miktarı çok düşükBoyanın örtücülüğü, parlaklığı ve viskozitesi kontrol edilmeliDaha fazla pigment disperse edilmelidir.Yanlış pigment ve dolgu malzemesiGirişi yapılan ham maddeler kontrol edilmeliYoğunluk çok yüksekDisperse edilen pigment miktarı çok yüksekBoyanın örtücülüğü ve parlaklığı kontrol edilmelidir.Bağlayıcı veya solvent ilavesi yapılmalıdır.Yanlış pigment ve dolgu malzemesiGirişi yapılan ham maddeler kontrol edilmelidir.2.3.6 Bağlayıcı Ayrışmasının Neden Olduğu Kusurlar : Boya yada vernik, depoda bekleme sürecinde içerisinde, bünyesinde bulunan bağlayıcıları şeffaf bir tabaka halinde ayrıştırırlar. Boya uygulaması yapanların kaymaklaşma şeklinde tabir ettikleri bu durum, boya yada vernik uygulamasında yayılma, yüzey örtmede zayıflık, heterojen bir görünüm oluşturma gibi boya kusurlarına neden olmaktadır.

2.3.7 Flokülasyona Bağlı Olarak Oluşan Kusurlar : Boya içerisindeki katı parçacıkların birleşerek daha büyük boyutlu hale gelmesi, topak oluşturmasıdır (5).

2.4 Yaş boya uygulaması sırasında meydana gelen kusurlar

2.4.1 Akma ve Yüksek Akışkanlığın Neden Olduğu Kusurlar: Akma, dikey konumdaki veya eğik duran yüzeylerde boya/verniğin uygulanmasından sonra sarkması, kalın film yada boya/vernik yığıntılarının oluşmasıdır (4).

Boya yada vernik uygulaması yapılırken yatık yüzeylerin tercih edilmesi bu kusurun büyük ölçüde engellenmesini sağlayabilir. Dik yüzeyler her zaman akmaya meyillidir. Şekil 4de akma yada yüksek akışkanlığın oluşturduğu kusur görülmektedir.

Şekil 4: Akma/Yüksek akışkanlık.

2.4.2 Portakallanma Nedeni İle Meydana Gelen Kusurlar : Portakallanma, uygulamadan sonra boya/verniğin iyi yayılamayışından dolayı katmanda, portakal kabuğundaki gibi pürüzlü yüzey oluşumu görülmesidir (4).

Uygulamada portakallanma kusuru, kısmen pasta-polish uygulaması ile giderilebilir. Ancak özellikle yüksek gloss değerinde parlaklık aranıyorsa bu kusura çok daha fazla dikkat edilmelidir.Şekil 5de portakallama örneği ve kesit görüntüsü görülmektedir (5).

Şekil 5: Portakallanma ve kesit görüntüsü.

2.4.3 Pinhol/Kaynama/Solvent Patlaması Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Pinhol oluşumu, boya/vernik katmanlarında kuruma sonrasında görülen ve tepesinde toplu iğne başı şeklinde delikcik bulunan kabarcıkların oluşmasıdır (4).

Uygulamada pinhol, kaynama, solvent patlamasının en sık rastlanan şekli ortam koşullarındaki anormal değişimlerdir. Çok sıcak uygulama odalarında gereken önlemler alınmazsa bu kusurların görülmesi kaçınılmazdır.

Şekil 6da pinhol oluşumu ve oluşumu sembolize edilen çizimler görülmektedir (5).

Şekil 6: Pinhol oluşumu

2.4.4 Krater Oluşumuna Bağlı Kusurlar : Krater, boya/vernik katmanlarında krater görüntüsüne benzer açılmaların oluşmasıdır (4).

Krater kusuru uygulamada en çok tecrübesiz uygulayıcıların halk tabiriyle katmanları üst üste bindirerek yığılma yapmaları nedeniyle oluşur. Yani boya tabancasının yüzey üzerindeki hareketi, duraksama yapılarak boya birikmesi oluşursa bu kusur daha çok meydana gelir. Diğer bazı nedenlerde yüzeyde istenmeyen kirlilik vb. neden olduğu gerilme farklılıklarıdır.Şekil 7de krater oluşumu ve oluşumu gösteren çizim görülmektedir (5).

Şekil 7 Krater oluşumu

2.4.5 Boyada Yabancı Tanecik Oluşumu Nedeni İle Meydana Gelen Kusurlar : Yaş boyadaki yabancı tanecik ile yaş boya filmindeki yabancı tanecik ayrımına dikkat edilmelidir. Yaş boyadaki yabancı tanecik, ham madde veya üretim kaynaklı olabilir ve uygun filtrasyon ile giderilebilir. Kürlenmiş boya filmi içerisindeki taneciklerin kaynağını bulmak için mikroskop altında inceleme yapmak gerekir (Şekil 8) (5).

Uygulamada boya yada vernik uygulaması yapılan ortam yabancı tanecik oluşumu açısından çok önemlidir. İster boya hattı isterse de boya kabini olsun, pozitif basınç esasına göre ortamdaki yabancı tanecikleri uzaklaştıracak özellikte olmalıdır. Ayrıca boya hattı yada atım kabini sık sık temizlenmelidir. Uygulama ortamına alınan havayı temizleyen filtreler zamanı geldiğinde yenilenmelidir.

Şekil 8 Yabancı tanecik2.4.6 Boya Tozu (Overspray) : Spray edilen boya tozunun, kurumuş yada kurumak üzere olan boya filminin üzerinde birikerek krater, portakallanma gibi yüzey kusurlarına neden olmasıdır. Boya tozu üzerine geldiği boya filmi ile uyuşmuyorsa, toz oluşumu engellenmeli, şayet engellenemiyor ise meydana gelen boya kusurunu minimize etmek için çalışılmalıdır. Şekil 9da boya tozu (overspray) oluşumu ve kesit görüntüsü görülmektedir (5).

Uygulamada boya tozu oluşumu, boyanacak parçaların birbirine çok yakın olması, boyanın tabanca ağzından çok hızlı bir şekilde kuruyarak çıkması, boya atım kabininde hava akımının gereğinden yavaş olması gibi nedenlerle olabilir.

Şekil 9 Boya tozu oluşumu.

2.4.7 Yaş veya Kuru Spray : Yaş veya kuru spray genellikle, boya taneciğinin büyüklüğüne bağlıdır. Yaş spray durumunda tanecik büyüktür, yüzeye ulaştığında daha çok solvent içerir, daha iyi yayılma hatta sarkma eğilimi gösterir. Alüminyum parçacıklar hemen sabitlenemediği için metalik bazı katlarda gölge eğilimi gözlenebilir. Kuru sprayda ise yukarıdaki durumun tersi söz konusudur. Bazı katlarda overspray toleransı azalır ve dikellenme gözlenebilir. Şekil 10 da yaş ve kuru spray kusuru gösterilmiştir (5).

Şekil 10 Yaş veya kuru spray

2.4.8 Silme İzi (Telegraphing) : Boya filmini silmek ya da hafifçe zımparalamak, bu bölgelerde yüzey geriliminin değişmesine sebep olabilir. Üste gelen sonkat kürlenme sırasında bu silme izlerini gösterebilir. Daha çok tamir sistemlerinde gözlenir. Şekil 11de silme izi (Telegraphing) kusuru görülmektedir (5).

Şekil 11 Silme izi (Telegraphing)

2.4.9 Yüzme Kusuru ve Buna Bağlı Görsel Bozukluklar : Yüzme, boya filminin yüzeyinde, gölge, leke ya da yol yol iz oluşumu biçimindeki renk farklılıklarına yol açan kusurdur. Yüzme, boya içindeki farklı pigmentlerin ayrışmasına veya bunların homojen olmayan dağılımlarına bağlı olarak oluşur. Şekil 12de yüzme kusuru oluşumu görülmektedir (5).

Şekil 12 Yüzme kusuru oluşumu

2.4.10 Yüzeyi Islatamama : Yüzeyi ıslatamama, uygulama anının hemen sonrasında, boyanın yüzeyden kaçması veya yüzeyi ıslatamamasıdır. Şekil 13de Yüzeyi ıslatamama kusuru görülmektedir (5).

Şekil 13 Yüzeyi ıslatamama kusuru

2.4.11 Kabarma (Lifting) Kusuru : Kabarma, boya katmanının yetersiz kürlenmesi ve atımın yapıldığı ikinci katın kuvvetli çözgenlerden oluşması gibi nedenlerden kaynaklanan boya kusurudur. Şekil 14de kabarma kusuru ve oluşumuna ait görseller bulunmaktadır (5).

Şekil 14 Kabarma kusuru2.4.12 Kırışma (Wrinkling) Nedeniyle Meydana Gelen Kusu

rlar : Kırışma, kuruma süresince hacimsel daralmaya uğrayan filmin üst bölümünde bulunan ve elastikiyetini yitirmiş ince bir tabakanın, hacimsel daralmaya bağlı olarak kırışık bir görünüm alması sonucu oluşur. Şekil 15 de kırışma kusuru görülmektedir (5).

Şekil 15 Kırışma kusuru

2.4.13 Sütlü Görüntünün Meydana Getirdiği Kusurlar : Sütlü görüntü, boya/vernik uygulamasından sonra yüzeyde mat, donuk, buğulu, kirli beyaz renkte belirlenen bir oluşumdur.

2.4.14 Hava Kabarcığı Şeklinde Görülen Kusurlar : Hava kabarcığı, boya/vernik katmanlarının derinliklerinde görülen torbacık şeklinde oluşumlardır (şekil 16) (4).

Şekil 16 Hava kabarcığı oluşumu.

2.4.15 Yeterli Parlaklığın Elde Edilemeyişine Bağlı Kusurlar : Boya/vernik katmanlarında beklenen parlaklığın elde edilememesidir. Muhtemel nedenler olarak, boya/vernik uygulama viskozitesine getirilirken gereğinden fazla miktarda veya firma önerilerine uygun olmayan tiner kullanılması, ağaç malzemenin tekstur özelliği dikkate alınmaksızın uygun olmayan kalınlıkta ve yeterli miktarda dolgu katı hazırlanmaması söylenebilir. Ayrıca, dolgu katı için yeterli kuruma zamanı verilmeden son kat boya/vernik uygulanması, son katın çok akışkan boya/vernik kullanılarak çok ince sürülmesi de diğer nedenler arasındadır (4).

Parlaklık uygulamada pasta-polish uygulaması ile arttırılabilir. Ancak, pasta-polish uygulaması eğer uygulama yapılan yüzeyin kalibre edilmiş ham zemini, astar-dolgu atımı sonrası zımparalanmış yüzey ve iyi yayılmış bir boya-vernik uygulaması yoksa fazla bir yarar sağlamayacaktır. Bunu bir atasözü ile bağdaştırırsak, eğri cetvelden doğru çizgi çıkmayacağı gibi kalibre edilmemiş düzgün olmayan bir yüzeyden de istenilen parlaklık elde edilemez.

2.4.16 Zımparalama Güçlüğü: Zımparalama güçlüğü, boya/vernik katmanları zımpara yapılmak istendiğinde zor, zaman alıcı ve yorucu bir çalışmayla karşılaşılması, boya/verniğin toz hale geçememesi ve zımparaya yapışmasıdır (şekil 17) (4).

Şekil 17 Zımparalama güçlüğünden kaynaklanan kusurlar

Boya uygulayıcıları bu kusuru zımparaya sarma olarak tabir ederler. Bu kusur boya-vernik uygulamasında zamanı olumsuz etkileyeceği gibi boyanmış yüzey kalitesini de etkilemektedir.

2.5 Kürlenmiş Boya Filminin Görünümüyle İlgili Kusurlar :

Bu kusurlar, haze-buğululuk, örtme gücü, renk farklılığı, gölgelenme, sararma, tebeşirlenme, çatlama, zımpara çiziği görüntüsü, son katın ince görünmesi, düşük çizilme direnci şeklinde sıralanabilir.

2.5.1 Haze/Buğululuk Kusurunun Neden Olduğu Kusurlar : Haze, yüksek parlaklıkta bir sistemin duru, temiz görüntüsünün yetersizliğidir. Şekil 18de buğululuk kusuru görülmektedir.

Şekil 18 Haze Buğululuk

2.5.2 Örtme Gücünün Yetersizliği İle Meydana Gelen Kusurlar : Örtme gücünün yetersizliği, yüzeyde varolan bir kontrastın istenen film kalınlığında kapatılamaması ile meydana gelen bir kusurdur (5).

Bu kusur uygulamada kaç kat boya katmanı oluşturulacağı ile doğrudan ilgili olduğundan, boya-vernik maliyeti ve işçilik miktarı olumsuz yönde etkilenecektir.

2.5.3 Renk Farklılığının Meydana Getirdiği Kusurlar : Boya üretiminde onaylanmış rengi ile işletmede uygulanan arasında renk farklılığı meydana gelmesidir. Bu kusur seri üretim yapan bir firmada partiler arası renk farklılıklarına bağlı olarak müşteri şikayetlerine büyük maddi kayıplara neden olmaktadır. Aynı zamanda firmanın prestij kaybına uğraması da kaçınılmazdır. Şekil 19da renk farklılığı örneği görülmektedir (5).

Şekil 19 Renk farklılığı

2.5.4 Gölgelenme Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Gölgelenme, bazı katın lokal olarak oryantasyonunun bozulması ile oluşan alacalı görüntü halidir (5).

2.5.5 Sararma Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Sararma, beyaz veya açık renkli boya/vernik katmanlarının boya/vernik üretiminde bileşime katılan yağ ve yağ alkidi oranının yüksek olması, poliüretan sistemlerde kullanılan ikinci kompanentin sararma eğiliminin yüksek oluşu veya boya/vernik formülasyonunda yüksek miktarda nitroselüloz kullanılması sonucu oluşan sararmadır (5).

Özellikle yaygın olarak kullanılan beyaz renk uygulamalarda sararma zamana bağlı olarak kaçınılmazdır. Ancak bu kısa sürede meydana gelmemelidir. Uygulamada, seri olarak üretim yapan bir mobilya fabrikasının stoklarında rafta bekleme sürecinde sararma yapan ürünler büyük prestij ve maddi kayıplara neden olmaktadır.

2.5.6 Tebeşirlenme Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar :

Daha çok opak boya katmanlarında ve zaman zaman dış cephe verniklerinde görülen bir kusur olup, boya/vernik katmanlarında zamanla eskimeden kaynaklanan tebeşir tozuna benzer tozlanma oluşmasıdır (Şekil 20) (5).

Şekil 20 Tebeşirlenme nedeniyle meydana gelen kusurlar

2.5.7 Çatlama Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Boya/vernik katmanlarında boya/vernik katmanlarının uzun süreli neme veya suya maruz bırakılması, yaş boya/vernikli iş parçalarının çok yüksek sıcaklıklarda kurutulması, polimerizasyon reaksiyonları ile sertleşen boya/verniklerde gerektiğinden fazla sertleştirici katılımı, kalınlığı fazla olan katmanların birbiri üzerine uygulanması, katmanda nem çekici film bileşenlerinin bulunması gibi nedenlerden dolayı küçük çatlakların oluşmasıdır (şekil 21) (4).

Şekil 21 Çatlama nedeniyle meydana gelen kusurlar

2.5.8 Zımpara Çiziği Görüntüsünün Meydana Getirdiği Kusurlar :

Zımparalama işlemi tamamlanan dolgu/astar katındaki zımpara izlerinin son kat uygulamasından sonra kaybolmamasıdır.

Şekil 22 Zımpara çiziği görüntüsünün meydana getirdiği kusurlar

2.5.9 Son Katın İnce Görülmesi Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Boya/vernik katmanlarında son katın değişik nedenlerden dolayı zayıf ve ince görünmesidir (4).

2.5.10 Düşük Çizilme Direncinin Meydana Getirdiği Kusurlar : Tamamen kurutulmuş katmanların çok kolay çizilmesi veya silindiği zaman bile çizik izleri görüntüsü vermesidir. Bu izler koyu renkli opak boya katmanlarında daha belirgin görülürken, renksiz şeffaf (transparan) vernik katmanlarında daha az görülür yada fark edilmezler (4).

Uygulamada düşük çizilme direnci karışımın hazırlanması sırasında sertleştirici eklenme miktarı, olağanüstü koşullarda retarder-katalizör kullanımının dikkatsiz yapılması gibi nedenlerle meydana gelebilir. Bu kusur, son kullanıcının mobilyasında kısa sürede çizilme şeklinde yer alacağından iade ürün alımı gibi büyük maliyetlere neden olacaktır.

2.6 Kuru Film Özellikleriyle İlgili Kusurlar

2.6.1 Kürlenme ile İlgili Kusurlar : Fazla kürlenme, yüksek sıcaklık ya da uzun süre fırınlama nedeniyle, eksik kürlenme de tam tersine düşük sıcaklık ya da kısa süreli fırınlama ile meydana gelir (5).

2.6.2 Sertlik Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Boya/verniğin çok yüksek ya da çok düşük sertlikte olması, kullanım yerinde yüzeyde kırılma ya da çizilmelere neden olacak kusurlardır (5).

2.6.3 Elastikiyet Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Elastikiyetin çok düşük ya da yüksek olması, boyanmış/verniklenmiş malzemelerde fiziksel etkilere karşı korunmasında zorluklar yaratmaktadır (5).

2.6.4 Yapışma Zafiyeti Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Yüzeye tutunamayan boya/vernik bir süre sonra yüzeyden ayrılarak koruyucu etkisini ve estetik görüntüsünü kaybetmesidir (5).

2.6.5 Nem Direnci Nedeniyle Meydana Gelen Kusurlar : Nem direnci, boya filminin lokal olarak osmotik basınç nedeniyle yüzeyden kabarmasıdır. Bazı durumlarda yüzeyde renk ve parlaklık kaybı da nem zafiyeti olarak görülmektedir (Şekil 22) (5).

Şekil 23: Nem direnci

2.6.6 Dış Direnç/Yaşlanma: Dış direnç, boyanmış/verniklenmiş malzemelerin fiziksel dayanımının ve görselliğinin daha erken bozulmasıdır (5).

3. SONUÇ ve ÖNERİLER

Boya/vernik sıvısında ve katmanlarında zaman zaman kusurlar oluşmaktadır. Bu kusurlar önemli ölçüde malzeme ve işçilik kayıplarına dolayısıyla da maddi kayıplara sebep olmaktadır. Birçok durumda, kusurlu parça üzerinde yapılacak onarım işlemlerinde sonuç alınamadığı için, parça kullanılamaz hale gelebilmektedir. Boya kusurunun nedenlerinin bilinmesi ve uygulama öncesi tedbirlerin alınması, başarılı bir boyama işleminin gerçekleşmesi için hayati öneme sahiptir. Boya kusurlarını gidermek ya da en azından en az düzeye indirmek için, uygun boya seçiminden uygulanmasına, optimum kurutma koşulların hazırlanmasından paketleme işlemlerine kadar hepsinin optimum şekilde yapılmasını gerektirmektedir.

Boya/vernik uygulamalarının her aşaması son derece dikkat isteyen işlemlerdir. Boyanacak/verniklenecek malzemeye göre boya/vernik tipini belirlemek, doğru uygulamanın ilk adımıdır. Boyanacak materyalin kullanım yeri ve istenilen görsel özellikler bunu belirlemekte yardımcı olacaktır. Ayrıca, doğru boya/vernik seçiminden sonra uygulama ortamı (odası) ve uygulama ekipmanını doğru seçmekte oldukça önemlidir. Günümüz modern uygulama odaları; pozitif hava basıncı, zeminde ya da duvarda su şelalesi gibi donanımlardan oluşmaktadır.

Boya uygulama ortamında toz vb. yabancı maddeler olmamalı, ortam rutubeti ve sıcaklığı da iyi ayarlanmalıdır. Uygulama tabanca ile yapılacaksa uygun meme çapının seçilmesi ve basınçlı havanın iyi ayarlanması gerekir. Boyanacak/verniklenecek materyaller uygulama odasına uygun aralıklarla dizilmeli, boya/vernik atılırken sıçrayan boya/vernik diğer parçalara gelmemelidir.Aksi durumlarda ciddi ekonomik kayıplar meydana gelmektedir. Unutmamalıdır ki boya/vernik uygulaması pahalı bir işlemdir ve uygulanmış yüzeyi yeniden boya/verniklemek yenisini yapmaktan daha zor ve pahalıdır.

Boya mobilya sektöründe boyama işlemi estetik açıdan çok önemli olmasının yanı sıra koruyucu özelliği ile de çok önemlidir dolayısıyla boyama işleminde meydana gelen bir hatanın mutlaka telafi edilmesi gerekmektedir. Aksi durumlarda ciddi ekonomik kayıplar meydana gelmektedir. Bunun için üretimin her aşaması sıkı bir şekilde kontrol edilmeli, oluşması muhtemel hatalar daha oluşmadan önlenmelidir.

Kaynaklar

(Sharp A., McDermott P., 2001, Workflow Modelling Toll for Process Improvement and Application Development, Artech House, Boston ).

1-(Ould M. A., 1995, Business Process Modelling and Analysis for Reengineering and Improvement, John Wiley & Sons, Chichester)

2-(GAGA onu, 2009, Süreç analizi ve süreç iyileştirme metodolojisi ve kısıtlar teorisi yöntemiyle süreç analizi uygulaması, FBE, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul).

3-Abdullah Sönmez, Mehmet Budakçı. (2004). Ağaçişlerinde Üstyüzey İşlemleri II. Ağaç malzeme yüzeylerinde koruyucu katman hazırlama; Ağaç malzeme yüzeyinde kullanılan vernikler ve uygulama teknikleri Türkiye. Sevgi Ofset/Ankara.

4-(Erol, D, ve Kadeş, A. Agzo Nobel Kemipol A.Ş.2000 Eğtim Notları).